EMDR-sessies kunnen moeilijk zijn omdat ze reactivering van het geheugen vereisen als eerste stap in de verwerking. EMDR richt zich op gedachten, lichamelijke gewaarwordingen, gevoelens en gedragingen. De therapeut vraagt u zich de gebeurtenis te herinneren met de bijbehorende beelden, gedachten, gevoelens en lichamelijke reacties. Dit wordt eerst gedaan om meer informatie te verzamelen over de traumatische ervaring. Dan wordt de verwerking gestart. De therapeut zal u vragen om de gebeurtenis opnieuw te herinneren. Maar dit wordt nu gedaan in combinatie met een afleidende prikkel. Dit is meestal de hand van de therapeut, geluiden (koptelefoon) of tikken op de handen. Na elke set (aantal bewegingen, klikken of tikken), is er een moment van stilte en vraagt de therapeut de cliënt wat er in hem opkomt.

Het EMDR-proces brengt gewoonlijk een stroom van gedachten en beelden op gang, maar soms ook van gevoelens en lichamelijke gewaarwordingen. Dingen veranderen vaak. Na elke zin wordt de cliënt gevraagd zich te concentreren op de meest merkbare verandering, die wordt gevolgd door een nieuwe zin totdat de ervaring haar impact heeft verloren.

De stappen van een (eenvoudige) EMDR sessie

Een EMDR behandeling bestaat uit een aantal stappen. In de eerste stap meet de therapeut de mogelijkheden van de cliënt, b.v. met behulp van de levensgeschiedenis. Er wordt een behandelingsplan opgesteld en uitleg gegeven. Vervolgens wordt de gebeurtenis geselecteerd en in beeld gebracht (scherpstelling zoals hierboven beschreven). Dan wordt de gebeurtenis verwerkt. Indien nodig wordt de positieve gedachte (bv. “Ik ben het waard”) dan versterkt. Daarna controleren we of er nog ergens resten van de gebeurtenis zijn en sluiten we de sessie af. In een volgende sessie zullen we opnieuw controleren of de gebeurtenis zijn lading heeft verloren.

Welke effecten kunnen worden verwacht?

Door de oogbewegingen, klikken of tikken, verliest de herinnering geleidelijk haar kracht en emotionele lading. Zo wordt het steeds makkelijker om de oorspronkelijke gebeurtenis te herinneren. In veel gevallen veranderen de geheugenbeelden zelf ook, ze worden bijvoorbeeld waziger of kleiner. Maar het kan ook zijn dat minder onaangename aspecten van dezelfde situatie naar voren komen. Een andere mogelijkheid is dat er spontaan nieuwe gedachten of inzichten ontstaan die de gebeurtenis een andere, minder bedreigende betekenis geven. Deze effecten dragen ertoe bij dat de schokkende ervaring meer en meer verankerd raakt in het levensverhaal van de getroffene.

Zijn er ook nadelen?

Na EMDR therapie kunnen de effecten nog een tijdje aanhouden. Dat is natuurlijk een goede zaak. In sommige gevallen kan de cliënt echter het gevoel hebben dat hij of zij de controle even kwijt is, bijvoorbeeld wanneer zich nieuwe beelden of gevoelens aandienen. Het is vaak geruststellend te weten dat dit over het algemeen niet langer dan drie dagen duurt. Daarna is er als het ware een nieuw evenwicht ontstaan. Het is aan te bevelen een dagboek bij te houden en op te schrijven wat er in je opkomt. Deze dingen kunnen dan in de volgende sessie worden besproken. Soms blijft iemand als het ware steken in de herinnering (de verwerking stokt weer) en dan is het raadzaam om zo snel mogelijk door te gaan met EMDR.

Wat is het werkingsmechanisme van EMDR?

Hoe EMDR precies werkt is nog onduidelijk. Een mogelijke verklaring voor het effect van EMDR is dat de procedure leidt tot een versnelde informatieverwerking. Het is denkbaar dat de combinatie van sterk denken aan de traumatische gebeurtenis en aandacht voor de afleidende prikkel ervoor zorgt dat het natuurlijke verwerkingssysteem wordt geprikkeld. Momenteel wordt dit toegeschreven aan de zogenaamde “werkgeheugen-hypothese”. Toekomstig onderzoek zal moeten uitwijzen hoe de waargenomen effecten het best kunnen worden verklaard.

Wanneer wordt EMDR niet toegepast?

Als je niet in contact wilt zijn met je gevoelens. Wanneer het psychologisch evenwicht te onstabiel is (hier moet eerst aan gewerkt worden). Wanneer de gevoelens normaal zijn gezien de situatie (dus bijvoorbeeld de schuldgevoelens omdat men opzettelijk iemand kwaad heeft gedaan, zullen niet verminderen).